سکته قلبی، علل، علائم و پیشگیری از آن
سکته قلبی چیست؟
سکته قلبی (myocardial infarction) وقتی اتفاق می افتد که جریان خون در سرخرگ های کرونری به علل مختلف کم شده و خون رسانی به قسمتی از ماهیچه قلب کم یا کاملاً قطع شود.
در اثر نرسیدن خون کافی به ماهیچه های قلب و در نتیجه عدم دریافت اکسیژن و مواد غذایی کافی (myocardial ischemia) این سلول ها آسیب دیده یا می میرند.
سلول های ماهیچه قلب، پس از مرگ، ترمیم نمی شوند و جای آنها را بافت سختی به نام بافت فیبروتیک (fibrotic scar) می گیرد که فعالیت قلب را مختل می کند.
این فرایند مشابه التیام زخم پوست است که بسته می شود اما جای آن، روی پوست باقی می ماند.
تاثیر سکته قلبی روی عملکرد قلب
قلب برای ایجاد ضربان دارای سیستم الکتریکی ای است که به طور مستقل از مغز فعالیت می کند.
این سیستم الکتریکی، از نقطه ی خاصی در دیواره قلب به نام گره سینوسی (sinoatrial node) شروع می شود.
جریان برق ضعیفی که در گره سینوسی تولید می شود، از طریق رشته های متصل به آن، مسیر معینی را داخل ماهیچه قلب طی می کند.
این جریان برق باعث انقباض ماهیچه های قلب و در نتیجه پمپ شدن خون می شود.
وقتی ماهیچه های قلب در اثر سکته قلبی از بین رفته و جای آنها را بافت فیبروتیک می گیرد، توانایی هدایت الکتریکی قلب مختل می شود.
علاوه بر آن، بر خلاف سلول های ماهیچه که نسبت به فشار مقاوم هستند و شکل خود را حفظ می کنند، بافت فیبروتیک قدرت ارتجاعی کمی دارد و به مرور زمان و در اثر فشار خون، نازک و ضعیف می شود.
در نتیجه فردی که تجربه ی سکته قلبی دارد، در خطر آریتمی قلبی، آنوریسم بطنی، یا التهاب دیواره قلب است.
علت سکته قلبی
اکثر سکته های قلبی در اثر بیماری سرخرگ کرونری (coronary artery disease) اتفاق می افتند و ممکن است اولین علامت این بیماری باشند.
پوشش سخت پلاکی که در طی بیماری سرخرگ کرونری ایجاد می شود، ممکن است نازک و ناپایدار باشد بنحوی که فشار خون باعث پارگی آن شود.
تماس خون با بافت مرده ی داخل پلاک، باعث انعقاد خون در آن ناحیه از سرخرگ می شود.
خون منعقد شده (thrombus)، مجرای سرخرگ کرونری را بسته، و باعث سکته قلبی می شود.
سایر علل سکته قلبی
بیماری سرخرگ کرونری تنها دلیل سکته قلبی نیست. سایر علل سکته قلبی عبارتند از:
- اسپاسم ماهیچه عروق کرونری
- مصرف برخی مواد مخدر مانند کوکایین
- استرس شدید
عوامل مستعد کننده سکته قلبی (risk factor)
اکثر عوامل مستعد کننده سکته قلبی و بیماری سرخرگ کرونری مشابه و عبارتند از:
- فعالیت بدنی کم
- فشار خون بالا
- دیابت
- سابقه خانوادگی
- چاقی
- رژیم غذایی حاوی چربی اشباع شده ی فراوان
- مصرف دخانیات و الکل
- سن بالا
پیشگیری از سکته قلبی
موثرترین روش پیشگیری از سکته قلبی سالم زندگی کردن است.
- حفظ رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی مناسب شامل سبزیجات و میوه ی فراوان، آرد سبوس دار به جای آرد سفید، گوشت مرغ، ماهی و حبوبات است و مصرف گوشت قرمز، شیرینی و نوشیدنی های شیرین را محدود می کند.
- ورزش کردن مرتب: ورزش به تعادل فشار خون و کلسترول و کنترل وزن کمک می کند. چاقی فرد را در خطر بالا رفتن کسترول و فشار خون، دیابت نوع دو، و بیماری های قلبی عروقی (cardiovascular disease) قرار می دهد.
- عدم کشیدن سیگار
رعایت رژیم غذایی سالم و ورزش مرتب از چاقی جلوگیری می کند.
علائم سکته قلبی
درد قفسه سینه، متداول ترین علامت سکته قلبی است.
البته درد قفسه سینه ممکن است علل مختلفی داشته باشد. در سکته قلبی نوع این درد مشابه حس فشار روی قفسه سینه یا سنگینی است. معمولا شدت آن در طی چند دقیقه و به طور تدریجی بیشتر می شود و بیش از بیست دقیقه ادامه پیدا می کند.
این درد، معمولا متمرکز نیست و در تمام قفسه سینه حس می شود. ممکن است در بازوی چپ، فک، گردن و حتی بازوی راست نیز حس شود.
شدت درد سکته قلبی معمولا با تغییر وضعیت بدن، یا کشیدن نفس عمیق، تغییر نمی کند.
عرق کردن، حالت تهوع و استفراغ، از حال رفتن، نفس کم آوردن، احساس خستگی و سرگیجه از سایر علائم سکته قلبی هستند.
البته سکته قلبی در افراد مختلف می تواند علائم بسیار متفاوتی داشته باشد یا اصلا علامتی نداشته باشد.
نویسنده ی مقاله ی "سکته قلبی، علت، علائم و روش های پیشگیری از سکته"
این مطلب توسط درسا کرد نوشته، و توسط تیم "هم سوالی"، ویرایش شده است.