معرفی استان چهارمحال و بختیاری

چهار محال و بختیاری

در میان کوه های سر به فلک کشیده ی زاگرس استانی وجود دارد که به بام ایران معروف است و یک درصد مساحت ایران بزرگ ما را تشکیل می دهد.

استانی با نام چهارمحال و بختیاری با مرکزیت شهرکرد که بلندترین مرکز استان ایران است.

استانی که شایستگی های خود را بارها و بارها در طول تاریخ نشان داده و همواره با شجاعت جوانانش از آب و خاک این مرز و بوم حفاظت کرده است.

استانی که مردمانش با مشکلات زیادی مواجه اند اما هنوز امید در دل زاگرس نشینانش نمرده است.

و همین دلیل خوبی است تا شما عزیزان را با این استان کمتر شناخته شده ی کشورمان آشنا سازیم.

این مقاله توسط یک بومی استان چهارمحال و بختیاری و عضوی از ایل بختیاری برای هم سوالی نوشته شده است.

شهرستان های استان

چهارمحال و بختیاری از 10 شهرستان با نام های زیر تشکیل شده است:

1. فارسان
2. بروجن
3. سامان
4. خانمیرزا (املای درستش سر هم است)
5. شهرکرد
6. لردگان
7. اردل
8. کوهرنگ
9. کیار
10. بن

همسایه های چهارمحال و بختیاری

استان های اصفهان، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و لرستان، استان های همجوار چهارمحال و بختیاری هستند.

ریشه نام چهارمحال و بختیاری

املای درست چهارمحال برای هم سوالی مشخص نشد زیرا که چهارمحال به هر دو حالت سرهم و جدا (چهار محال) نوشته شده است و بهمین دلیل در این مقاله با هر دو املاء بکار رفته است.

این نام از ترکیب نام دو منطقه این استان با نام های چهارمحال و بختیاری تشکیل شده است.

منظور از چهارمحال هم چهار محله گندمان، کیار، میزدج و لار است.

البته برخی معتقدند نام این استان بدلیل طولانی بودن و دلایل دیگر می بایست تغییر کند اما تا کنون بدلیل نگرانی از تبعات احتمالی آن این کار انجام نشده است.

در طرح زیر، قسمت آبی چهارمحال و قسمت قرمز بختیاری نام دارد.

ویژگی های آب و هوایی

استان چهارمحال و بختیاری دارای آب و هوای بسیار سرد در زمستان و معتدل و مناسب در فصول گرم سال می باشد.

اقوام ساکن در استان

1. لر بختیاری: بیش از 55 درصد جمعیت این استان را تشکیل می دهد و بیشتر در شهرستان لردگان، خانمیرزا، کوهرنگ، فارسان و اردل ساکن می باشند.
2. فارس: حدود 30 درصد جمعیت استان بوده و بیشتر در شهرکرد، بروجن و فرخشهر زندگی می کنند و هر کدام با لهجه ی خاصی مانند دهکردی، قهفرخی و اورجنی زبان فارسی را ادا می کنند.
3. ترک قشقایی: حدود 12 درصد جمعیت استان هستند و بیشتر در دو شهر فرادنبه و سفید دشت سکونت می کنند.

• این استان کرد نشین نیست و اسم شهرکرد به معنی کردنشین بودن ندارد.
• درصد کمی از ارامنه هم در این استان زندگی می کرده اند که غالبا به اصفهان مهاجرت کرده اند.

لباس و پوشش

از آنجا که عمده ی مردم این استان را بختیاری ها تشکیل می دهند لذا به تشریح لباس مرد و زن ایل بختیاری خواهیم پرداخت.

نحوه لباس پوشیدن مردان ایل بختیاری

لباس مردان متشکل از چوقا، دبیت، گیوه و کلاه نمدی است.

• چوقا: همان بالا پوش است و از موی بز و پشم گوسفند درست می شود و راه راه سیاه و سفید است و پشت و رو ندارد.
• دبیت: همان شلوار است اما تفاوت های زیادی با شلوار معمولی دارد. از آن جهت که رنگ آن مطلقا سیاه و بسیار گشاد و راحت بوده و همانند چوقا پشت و رو ندارد.
• گیوه: همان کفش است ولی جنس بسار مرغوبی دارد و نکته جالب توجه آن این است که فرقی بین لنگه چپ و راستش وجود ندارد
• کلاه نمدی: همانطور که از اسمش پیداست از نمد ساخته شده است.

چرا لباس مردان بختیاری پشت و رو ندارد؟ چرا کفش هایشان لنگه چپ و راست یکسانی دارد؟

دلیل اینکه لباس بختیاری ها پشت و رو ندارد و لنگه کفش های آنها چپ و راست ندارد به این خاطر است که مردان بختیاری در هنگام جنگ خیلی سریع بتوانند لباس خود را پوشیده و وارد میدان جنگ شوند.

لباس زنان ایل بختیاری

لباس زنان نیز متشکل از پیراهن بلند و دامن می باشد که بسیار رنگ های شاد و زیبایی دارند و در مراسم عروسی و شادی نیز از لچک و مینا استفاده می کنند که به زیبایی آنها می افزاید.

آداب و رسوم سنتی ایل بختیاری

ایل بختیاری هنوز هم میراث دار آیین نیاکان است و آداب و رسوم پیشینیان را حفظ نموده اند.

• عروسی و شادی: ازدواج در این ایل، یکی از زیباترین مراسمات آیین اصیل آریایی هاست که در آن زنان با رقص دسته جمعی دستمال بازی و مردان با رقص زیبای چوب بازی با نوای کرنا و ساز به شادی می پردازند.
• مراسمات عزا: در مراسمات عزا نیز کل ایل به همدلی فرد صاحب عزا می پردازند و در مراسم تدفین جوانان و شیرمردان با نوای تفنگ برنو (نوعی اسلحه) فرد را به دیار ابدی بدرقه می کنند که این آیین همواره موافقان و مخالفان زیادی داشته و دارد.

اگر خواندن این بخش باعث ایجاد حس کنجکاوی در شما شده، پیشنهاد میکنیم فیلم شیر سنگی ساخته ی مسعود جعفری جوزانی را مشاهده نمایید تا بیشتر با ایل بختیاری و آداب و رسوم آنها آشنا شوید.

محصولات کشاورزی

عمده شغل زاگرس نشینان دامداری و کشاورزی است که از دیرباز و از نیاکان به ارث برده اند.

از محصولات کشاورزی این استان می توان به لوبیا، گندم و جو اشاره کرد و البته به دلیل وجود منابع آبی فراوان باغداری در این استان نیز از رونق خاصی برخوردار است.

سیب و گردوی چهار محال و بختیاری بی نظیر است.

غذاهای محلی

تنوع غذایی در هر فرهنگی جایگاه ویژه ای دارد.

مهمترین غذاهای محلی چهار محال و بختیاری عبارتند از:

• کباب بختیاری
• آش دوغ
• کالاجوش

سوغات استان چهارمحال و بختیاری

اگر قصد سفر به این استان را دارید بد نیست که از سوغاتی های آن هم مطلع شوید:

1. قالی: قالی های دستباف این استان به دلیل کیفیت بالا به کشورهای مختلف صادر می شود.
2. کشک و قارا: مگر می شود به بام ایران سفر کرد و طعم فوق العاده ی کشک محلی و قارا را از یاد برد؟ مطمئنا تجربه ای خواهد شد که هیچ گاه فراموش نخواهید کرد.
3. روغن محلی: کافیست یکبار از روغن گوسفند استفاده کنید تا مزه ی زندگی و طبیعت را در وجودتان حس کنید.
4. گز و سوهان: به جرات می توان گفت که گز بلداجی از خوشمزه ترین گزهای ایران است که حتی به کشورهای اروپایی نیز صادر می شود.

مراکز علمی

اگر قصد تحصیل در یکی از دانشگاه های چهارمحال و بختیاری را دارید خوب است که بدانید که دانشگاه دولتی شهرکرد جزء دانشگاه های برتر ایران با بیش از هشت هزار دانشجو در رشته های مختلف است.

آب و هوای عالی این استان می تواند یکی از عوامل ترغیب کننده ی شما برای انتخاب این دانشگاه باشد.

دانشگاه های مطرح این استان عبارتند از:

• دانشگاه دولتی شهرکرد
• دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد
• دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد
• دانشگاه پیام نور شهرکرد

صنعت

این استان با وجود محرومیت، اما دارای چند مرکز صنعتی می باشد که مهمترین آنها عبارتند از:

• کارخانه سیمان شهرکرد
• صنایع فولاد شهرکرد
• کارخانه گچ سردشت لردگان
• پتروشیمی لردگان

چهارمحال بختیاری تامین کننده آب استان های همجوار

به دلیل بلندی و ارتفاع زیاد و نیز وجود رودهای فراوان، این استان آب استان های همجوارش را نیز تامین می کند.

نکته حائز اهمیت در این زمینه این است که این استان سرچشمه ی دو رود بزرگ کشور یعنی کارون و زاینده رود است.

اماکن دیدنی چهارمحال و بختیاری

بطور کلی ذکر این نکته ضروری است که این استان از طبیعت زیبایی برخوردار است و در دل زاگرس کوه های بسیاری دارد که کوهنوردی و بازدید از مناطق عشایر نشین می تواند یک تجربه جدید برای هر فردی باشد و با برخورد با عشایر از میزان مهمان نوازی و سادگی زندگی آنها حیرت زده خواهید شد.

در این استان رودخانه و چشمه های آب به وفور یافت می شود

اما مهمترین جاهای دیدنی و گردشگری چهار محال و بختیاری عبارتند از:

1. آبشار تونل کوهرنگ:

   آبشار بسیار زیبا با آبی بسیار سرد در نزدیکی چلگرد که از مناطق بسیار زیبای گردشگری این استان به شمار می رود.

2. پیست اسکی چلگرد:

   پیست اسکی چلگرد نیز یکی از جاذبه های گردشگری ناب و تماشایی استان است که حتی در فصل های گرم سال نیز پذیرای خیل عظیمی از گردشگران است.

3. روستای سرآقا سید:

   محال است که از روستای سرآقا سید دیدن نمایید و از دیدن خانه های پلکانی آن و آب و هوای این منطقه لذت نبرید.

   این روستا نیز در نزدیکی چلگرد می باشد.

4. پل زمانخان:

   مکانی تاریخی در دل شهری به نام سامان که زاینده رود از میان درختانش جاری است و روح تازه ای به طبیعت زیبایش می دمد.

   از دیگر ویژگی های این شهر وجود جنگل های طبیعی و بکر است که در فصل پاییز زیبایی بی حد و حصری به این منطقه می دهد.

5. چشمه برم:

   چشمه ای زیبا در شهر لردگان که با برکه ای زیبا در وسطش دل هر گردشگری را می رباید.

   این چشمه دارای سرچشمه های بسیار است که به زیبایی آن می افزاید.

6. قلعه چالشتر:

   قلعه ای به زیبایی هنر اصیل معماران کهن ایرانی که در شهر چالشتر و در پنج کیلومتری شهرکرد قرار دارد.

   قلعه ای که قدمت آن به دوره ی قاجار برمی گردد و همواره خوانین بسیاری در آن زندگی می کردند.

7. روستای گرده بیشه:

   روستایی زیبا از توابع شهرستان بروجن که با کوچه باغ های فراوان و چشمه های زیاد، بهشت زمینی را برای شما تداعی می کند و دارای ویژگی منحصر به فردی است که در گرم ترین ماه های سال نیز از آب و هوای بسار خنکی برخوردار است.

8. چشمه سیاه سرد:

   چشمه ای در نزدیکی شهر بروجن با آبی گوارا و درختانی کهن در اطراف آن، مکانی زیباست که می تواند برای هر گردشگری حسی سرشار از آرامش را به همراه داشته باشد.

9. آبشار آتشگاه:

   اگر خواهان فراموش کردن غم و استرس کار و زندگی هستید پیشنهاد ما به شما این است که از طولانی ترین آبشار ایران در نزدیکی شهر لردگان یعنی آبشار آتشگاه دیدن نمایید.

   مناظر دیدنی، آب گوارا، آب و هوای ناب از دلایلی است که اگر شما به این منطفه سفر نمایید زیبایی آن را هیچ گاه فراموش نخواهید کرد.

10. کوهنوردی:

    از مهمترین و زیباترین کوه های سربه فلک کشیده می توان به کوه های زیر اشاره کرد:

    • کوه زردکوه:

      دومین کوه مرتفع زاگرس که در نزدیکی شهرستان کوهرنگ قرار دارد و قله های متععد آن در بین کوهنوردان ایرانی بسیار مشهور می باشند.

    • کوه سبزکوه:

      سبزکوه بختیاری واقع در شهرستان خانمیرزا است و دارای طبیعت ناب و حیوانات وحشی زیادی از جمله پلنگ و بزکوهی است.

    • کوه کلار:

      کوهی در نزدیکی شهر ناغان که از بلندای آن می توان تالاب چغاخور را تماشا کرد و از زیبایی بی نهایت آن لذت برد.

11. منطقه حفاظت شده تنگ صیاد:

    یک پارک ملی در نزدیکی شهر فرخشهر است که گونه های زیادی از قوچ و بز کوهی را در دل خود جای داده است.

    از گونه های دیگر این حیوانات می توان به روباه، گرگ، عقاب و کبک اشاره کرد.

    جالب است بدانید که این پارک از جمله ذخیره گاه های زیست کره یونسکو است.

12. چشمه آب سفید:

    چشمه ای از دل سبزکوه بختیاری در شهرستان خانمیرزا که در کنار رود ونک قرار دارد و هر ساله پذیرای گردشگران زیادی از سراسر ایران است.

    بیش از نود درصد آب این چشمه، معدنی است و قرار گرفتن آن در میان جنگل های بلوط از مهمترین دلایل ترغیب گردشگران برای بازدید از این منطقه است.

13. دره عشق:

    دره ای در نزدیکی شهر اردل است که دلیل نامگذاری آن این است که چون هر کس با یکبار دیدن از آن، عاشق این دره می شود.

    دره ای بی نهایت زیبا که با شالیزار های فروان و باغ های انار بسیار زیاد و آبشاری بلند و زیبا به بهشتی بر روی زمین تبدیل شده است.

    با یکبار دیدن از این مکان زیبا نای دل کندن از آنجا را نخواهید داشت.

14. آبشار تنگ زندان:

    منطقه ای در دل طبیعت که هر کسی توانایی رفتن به آن را ندارد و فقط کوهنوردان حرفه ای قادر به رفتن به این منطقه هستند.

    مکانی در دل طبیعت وحشی استان چهارمحال و بختیاری که آبشاری را در دل دره ای زیبا زندانی کرده است.

    این آبشار در دل کوه سبزکوه قرار دارد.

15. رود ارمند:

    رودی در منطقه ی ارمند که هر ساله خیل عظیمی از قایقرانان را در دل خود جای می دهد.

    علاوه بر چشمه ها و مناطق دیدنی وجود شالیزارهای زیاد و جنگل های بلوط به زیبایی های این منطقه نیز افزوده است.

16. تالاب چغاخور:

    تالابی در نزدیکی شهر گندمان و در دامنه ی کوه کلار است که زیستگاه ماهی های زیادی است و هرساله تعداد زیادی از پرندگان مهاجر به این تالاب پرواز می کنند.

17. اماکن زیارتی

    زیارتگاه ها و امامزاده های متعددی در این استان وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:

    • امامزاده دو خاتون در شهرکرد
    • امامزاده حمزه علی در بلداجی
    • امامزاده شیخ شبان در روستای شیخ شبان
    • امامزاده سید محمد در شهرستان لردگان
    • امامزاده عباسعلی در شهرستان خانمیرزا

موسیقی

موسیقی و آوا در این استان جایگاه ویژه ای دارد و هر قومیتی موسیقی مخصوص به خود را دارد که چون اکثر این استان را بختیاری ها تشکیل می دهند به معرفی موسیقی بختیاری می پردازیم.

موسیقی ایل بختیاری

در ایل بختیاری به دلیل وجود جنگ های بسیار در گذشته اکثر موسیقی آنها نیز در وصف بزرگانی چون سردار مریم (بی بی مریم بختیاری)، سردار اسعد، علی مردان خان و ... می باشد و بیشتر نواهای این ایل حماسی است.

در مراسم عزاها نیز گاگریو خوانده می شود که دارای سوز بسیاری است.

کلام آخر

استان چهارمحال و بختیاری سرشار از جاذبه های دیدنی و مردمانی مهمان نواز، ساده دل و بی آلایش است.

اگر روزی دلتان هوس کرد که در اوج گرمای تابستان از توده های برف و یخچال های طبیعی دیدن کنید حتما نام استان چهارمحال و بختیاری را در صدر فهرست گردشگری خود قرار دهید.

نویسنده ی مقاله ی "چهارمحال و بختیاری، ناشناخته ترین استان ایران را بشناسید"

این مطلب توسط محمد ملکی نوشته، و توسط تیم "هم سوالی"، ویرایش شده است.

لطفا یک گزینه را انتخاب کنید