لیست کامل مطالب سایت
چت آنلاین

آشنائی با طب اسلامی و تفاوت آن با طب سنتی و پزشکی مدرن

علم طب

از سال های اولیه زندگی انسان، بشر همواره به دنبال حفظ سلامت روح و جسم خود بوده و بهمین دلیل یکی از اموری که در هر تمدنی به آن پرداخته شده است، بحث سلامت روح و جسم انسان است.

در طی این تلاش ها و برای سلامت جسم، علمی به وجود آمد که آن را علم طب نامیدند.

طب اسلامی

بنا بر تعریف استاد خیر اندیش که یکی از اساتید بزرگ طب اسلامی است، طب اسلامی عبارتست از:

تبلور تعالیم انبیاء و ائمه (ع) پیرامون بهداشت و درمان که در قرآن و احادیث و سیره معصومین (ع) مطرح گردیده است، به همراه الهام گرفتن از قوانین حاکم بر نظام طبیعت (که تمامی موجودات به وسیله علم غریزی و خدادادی از آن برخوردارند) و نیز با در نظر گرفتن تفکرات و اندیشه های حکمای پس از اسلام در طب و درمان.

نکات مهم تعریف طب اسلامی

در تعریف طب اسلامی توجه به سه نکته مهم ضروری هست:

  1. ما در طب اسلامی فقط مسائلی را که در منابع دین اسلام مطرح شده است را طب اسلامی مینامیم و اینگونه نیست که هر درمانی به درستی جواب داده و مخالف با شرایع اسلام نباشد را بعنوان طب اسلامی بنامیم.

    مثلا در مورد طب سوزنی در اسلام نه موافق این امر مطلبی وجود دارد و نه مخالف آن، و حتی اگر این امر اثبات شود که طب سوزنی سراسر خیر و برکت است، باز کسی نمی تواند ادعا کند که طب سوزنی داخل در طب اسلامی هست.

  2. در طب اسلامی علاوه بر دریافت های طبی که از منابع داریم، نگاهی نیز به قوانین خلقت داریم.
  3. اینگونه نیست که در طب اسلامی ما گوشمان را کر و چشممان رو کور کنیم و بگوییم فقط ما خوبیم و دیگران هیچ.

    طب اسلامی معمولا ناظر به طب سنتی بوده و از دریافت های آنان نیز بهره می گرفته است.

    البته نه اینکه بگوییم هرچه که در طب سنتی جواب داد، در طب اسلامی نیز داخل هست.

    مثلا در طب سنتی گفته شده قبل از غذا ترنج بخورید ولی در حدیثی از امام صادق (ع) وارد شده است که ترنج بخورید ولی بعد از غذا.

    در این مثال مشخص است که ترنج خوردن موقع غذا به سلامت بدن کمک می کند ولی طب سنتی و طب اسلامی در زمان خوردن آن با هم اختلاف دارند.

انتشار این مقاله در هم سوالی، به معنا تائید همه محتویات این متن نیست و صرفا بیانگر نظرات و نتایج تحقیقات نویسنده آن می باشد.

روش طبابت در اسلام و طب اسلامی

اساس اسلام در طبابت و طب اسلامی بر روی پیشگیری بوده و اکثر مطالبی که در طب اسلامی وارد شده در مورد پیشگیری می باشد و تنها درصد کمی از محتوای طب اسلامی مربوط به درمان پس از بیماری می باشد.

چرا در طب اسلامی بیشتر به پیشگیری توجه شده؟

علت توجه بیشتر به پیشگیری این است که وقتی که یک نفر تمام اصول زندگی خود را بر اساس اسلام بچیند طبیعتا هیچگاه بیمار نمی شود، مگر در مواردی خاص، که آنهم در طی سال های طولانی عمر طبیعیست و بهمین خاطر به درمان نیاز کمتری خواهد داشت.

روش های پیشگیری از بیماری در طب اسلامی

  1. اصلاح خوراک:

    یعنی اصلاح غذاها، تعداد وعده ها و مواد خوراکی غیر از غذاهای روزمره، و اصلاح نوع غذا خوردن و حتی نوع نوشیدن آب و غیره.

    برای مثال این دو حدیث از امام رضا (ع) را بخوانید:

    به اندازه ای غذا بخور که متناسب بدنت باشد و بیشتر از آن ارزش غذایی ندارد. هرکسی به اندازه بخورد او را سود بخشد و همچنین است آشامیدن آب.

    به اندازه توان و میل خود در تابستان غذای با طبع سرد، و در زمستان غذای با طبع گرم، و در دو فصل دیگر، غذای معتدل بخور.

  2. اصلاح پوشش:

    یعنی اصلاح مقدار پوشش، رنگ لباس و غیره.

    برای مثال دو حدیث زیر در این زمینه اند:

    پیامبر اکرم (ص): تن با سه چیز پروریده و شاداب می شود، بوی خوش، لباس ملایم و نوشیدن عسل.

    امیر المؤمنین (ع): هرکسی به ادامه زندگی علاقه مند است، کفش خوب و لباس راحت و سبک بپوشد.

  3. توجه به زینت و آراستگی:

    نظافت ظاهری شخصی مثل اصلاح موی سر و امثال آن و همچنین عطر زدن و آرایش کردن مثل شانه زدن، در اسلام از جمله عوامل دفع بیماری شمرده شده است:

    حضرت امام صادق (ع): شانه کردن موهای سر، تب را می زداید و شانه کردن ریش، دندان ها را محکم می کند.

    امام صادق (ع): هرگاه موهای سر پیامبر اکرم (ص) بلند می شد و تا نرمه گوشش می رسید، ایشان موهایشان را کوتاه می کردند.

  4. نظافت و بهداشت:

    پیامبر اکرم (ص): حق خدا بر هر مسلمانی این است که در هفته یک بار سر و بدنش را شست و شو دهد.

    پیامبر اکرم (ص): مضمضه، استنشاق، مسواک زدن، شستن جاهای چرکین بدن مانند بند انگشتان، گرفتن ناخن ها و ... از فطریاتند.

  5. توجه به محل زندگی:

    امام صادق (ع): از سعادت انسان است که اتاق نشیمن خوب داشته و آستانه خانه اش وسیع، و مستراح و حمام پاکیزه داشته باشد.

  6. توجه به کار و تلاش:

    یکی از عوامل حفظ سلامتی اولیه بدن، کار و تلاش کردن می باشد.

    امام علی (ع): اگر کار سخت و توان فرساست، بی کاری دائم هم، فساد آور است.

  7. توجه به خواب و بیداری:

    یکی دیگر از عوامل سلامتی بدن اصلاح خواب و مسائل مربوط به آن است.

    امام صادق (ع): پرخوابی دین و دنیا را از بین می برد.

  8. توجه به تفریحات سالم و ورزش:

    از دیگر عوامل سلامتی بدن، ورزش و تفریحات سالم می باشد.

    امام علی (ع): اوقات سرور و شادمانی فرصت مناسبی برای طراوت روح و جان است. سرور و شادمانی مایه انبساط روان، و افزایش طراوت است.

  9. اصلاح تعامل با همنوعان:

    یکی از عواملی که باعث سلامت تن می شود اصلاح نوع تعامل و مقدار تعامل با همنوعان است.

    امام صادق (ع): صله رحم و نیکی به همسایه، شهر ها را آباد و عمر ها را طولانی می کند.

روش های درمان در طب اسلامی

طب اسلامی و عمل جراحی و داغ گذاشتن

در اسلام با جراحی و داغ گذاشتن (که طب سنتی آن را برای برخی بیماری ها تجویز می کند) مخالفتی نشده ولی با آنها سرد برخورد شده و آنها را آخرین راه چاره خوانده اند.

مقایسه طب اسلامی، طب سنتی و پزشکی مدرن

    • قدمت:

      طب اسلامی 1400 سال، طب سنتی 6000 سال و پزشکی مدرن 400 سال قدمت دارد.

    • ثبات و پیشرفت:

      طب اسلامی به خاطر منبعی که دارد همیشه در ثبات بوده است. طب سنتی نیز بخاطر آزمایش و خطا های بسیار، به ثبات رسیده. اما پزشکی مدرن به خاطر پیشرفت هایی که دارد، پیوسته در حال دگرگونی است.

    • کلی نگری و جزئی نگری:

      طب اسلامی و طب سنتی در درمان عضو آسیب دیده، صرفا به آن عضو نمی پردازند بلکه به یک جسم آسیب دیده می پردازند ولی در پزشکی مدرن برای درمان، فقط به عضو آسیب دیده پرداخته می شود.

      به عبارتی دیگر طب اسلامی و طب سنتی کلی نگرند ولی پزشکی مدرن جزئی نگر است.

    • نوع دارو:

      در طب اسلامی و سنتی دارو ها متشکل از گیاهان، کانی ها، مواد طبیعی و مرکبات آنهاست. (البته لازم به ذکر است در برخی مواقع در اولویت دادن دارویی بر داروی دیگر و یا نحوه استفاده از آن در این دو نوع طب، متفاوت است) ولی پزشکی مدرن از ترکیب گیاهان و مواد شیمیایی، دارو می سازد.

    • توجه به مزاج:

      طب اسلامی و سنتی در درمان به مزاج اشخاص نیز توجه دارند (اما باز در جزئیات مسئله تفاوت هایی دارند) ولی پزشکی مدرن اصلا ناظر به این مسئله نیست.

    • جراحی:

      در طب سنتی، جراحی به شکل خیلی محدودی وجود دارد ولی پزشکی مدرن، در این زمینه به مراتب بهتر و پیشرفته تر است.

      در طب اسلامی جراحی خیلی منع شده اما حرام نیست. حتی در برخی مواقع که طب سنتی جراحی را تجویز می کند، طب اسلامی آن را منع کرده و با دارو بیماری را حل می کند.

    • منبع:

      منبع طب سنتی و پزشکی مدرن، تجربه و منبع طب اسلامی، آیه، روایت و سیره معصومین (ع) است.

نویسنده ی مقاله ی "طب اسلامی، ویژگی ها و تفاوت آن با طب سنتی و پزشکی مدرن"

این مطلب توسط سعید داوری نوشته، و توسط تیم "هم سوالی"، ویرایش شده است.

لطفا یک گزینه را انتخاب کنید