علت کم خونی و فقر آهن و راه های درمان آن

کم خونی چیست؟

کم خونی و یا آنمی (Anemia) به اختلال خونی گفته می شود که در آن، بدن دچار کمبود گلبول های قرمز و یا هموگلوبین می شود.

قبل از بررسی این بیماری، باید دید گلبول های قرمز و هموگلوبین چه نقشی را در بدن ایفا می کنند که کمبود آن ها چنین اختلالی را ایجاد می کند.

گلبول های قرمز

۳ نوع سلول خونی در بدن وجود دارد که یکی از آن ها گلبول های قرمز می باشند.

گلبول های قرمز در انتقال گاز های تنفسی مانند اکسیژن و کربن دی اکسید نقش دارند.

هموگلوبین

ترکیبی تشکیل یافته از پروتئین و آهن می باشد که در گلبول های قرمز وجود داشته و به انتقال گاز های تنفسی کمک میکند.

حال اگر مشکلی در ساختار هموگلوبین ها و یا تعداد گلبول های قرمز پیش بیاید منجر به بیماری کم خونی خواهد شد.

چه عواملی باعث کم خونی می شوند؟

1. از دست دادن خون

   که در موارد زیر اتفاق می افتد:

   • جراحی
   • زایمان
   • تروما (ضربه)
   • بیماری های روده و معده
   • سرطان
   • قاعدگی
2. کاهش و یا نقص در تولید گلبول های قرمز

   این عامل می تواند ناشی از مشکلات زیر باشد:

   • فقر آهن
   • اختلال در مغز استخوان و سلول های بنیادی
   • کمبود ویتامین

کم خونی چه مشکلاتی را برای بدن ایجاد می کند؟

گلبول های قرمز و هموگلوبین، اکسیژن را در خون جا به جا کرده و آن را به سلول های بدن می رسانند.

اکسیژن برای فعالیت های سلول بسیار ضروری است.

در بیماری کم خونی این انتقال اکسیژن، دچار اختلال شده و سلول ها به میزان کافی اکسیژن دریافت نمی کنند. در نتیجه کم خونی می تواند کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد.

علائم بیماری کم خونی

مهمترین نشانه ی کم خونی، احساس خستگی زودرس و فرسودگی می باشد.

از دیگر نشانه های کم خونی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. رنگ پریدگی
2. ضربان نامنظم قلب
3. ضعف
4. درد قفسه ی سینه
5. سردرد
6. بی خوابی در شب

شدت علائم با پیشرفت کم خونی افزایش پیدا می کند.

تشخیص کم خونی

پزشکان، آزمایش شمارش کامل سلول های خونی (CBC) را برای بیمار تجویز می کنند.

آزمایش شمارش کامل سلول های خونی (CBC)

در این آزمایش میزان هموگلوبین و دیگر ویژگی های گلبول های قرمز اندازه گیری می شود. و به پزشک در تشخیص کم خونی و علت آن کمک می کند.

کم خونی در کودکان و نوجوانان

کم خونی کودکان اغلب به دلیل نبود آهن کافی در برنامه ی غذایی شان است. به همین دلیل این کودکان، میل به خوردن چیزهای غیر معمول مانند خاک، خاک رس، یخ و یا نشاسته پیدا می کنند و اگر این مشکل درمان نشود می تواند منجر به مشکلات مغزی شود.

احساس خستگی دائمی در نوجوانان، می تواند به علت کم خونی باشد. دختران جوان هم به علت قاعدگی، بیشتر در معرض خطر هستند.

کم خونی و بارداری

نیمی از خانم های باردار، مشکل کم خونی و فقر آهن دارند. این افراد باید در رژیم غذایی روزانه خود، حدود 27 میلی گرم آهن جذب کنند.

پیشگیری از کم خونی

می توان با داشتن رژیم غذایی مناسب از ابتلا به کم خونی پیشگیری کرد.

مصرف موارد زیر می تواند کمک کننده باشد:

1. غذا های دارای آهن:
   • گوشت قرمز، جگر، ماهی
   • عدس، لوبیا و کشمش
   • سیزیجات با برگ های تیره و میوه های خشک
2. غذاهای دارای ویتامین B12 و اسیدفولیک:
   • تخم مرغ
   • لبنیات
   • اسفناج
   • موز
3. بسیاری از نان ها و غلات حاوی مواد مغذی اساسی.
4. ویتامین C مرکبات

درمان کم خونی

براساس نوع کم خونی و عوامل ایجاد کننده ی آن، راه های متعددی برای درمان کم خونی وجود دارد.

دو هدف اصلی در درمان کم خونی دنبال می شود که عبارتند از:

1. درمان علت کم خونی
2. افزایش سطح هموگلوبین بدن

دو نوع درمان، دارویی و طب سنتی در این مقاله بررسی می شود.

درمان دارویی کم خونی

شامل قرص آهن و هورمون اریتروپویتین می باشد.

قرص و مکمل های آهن

اگر کسی دچار کم خونی شود و علت آن کمبود آهن و یا ویتامین باشد قرص ها و مکمل های کم خونی می توانند در درمان، موثر باشند.

مکمل های آهن در فرم های مختلفی مانند: قرص، کپسول، پودر و یا شربت وجود دارند

قرص آهن، بهتر است همراه غذا و به خصوص آب میوه هایی مانند آب پرتقال مصرف شود. این قرص را همراه با لبنیات، چای و یا قهوه مصرف ننمایید چرا که مانع جذب آهن می شود.

توجه داشته باشید قرص های کم خونی حتما باید با تجویز و نظر پزشک مصرف شوند.

نوزادان مادران با فقر آهن

پزشکان برای نوزادانی که مادر آن ها دچار فقر آهن است و یا نارس به دنیا آمده اند، مکمل های آهن را تجویز می کنند.

قرص آهن معمولا بهتر جذب می شود و ارزان تر است. اما برای کودکان بهتر است از شکل مایع آهن استفاده شود.

هورمون اریتروپویتین

این دارو به صورت زیرپوستی تزریق می شود و روی کلیه ها اثر گذاشته و به تولید گلبول های قرمز جدید کمک می کند.

کم خونی و طب سنتی

همه ی ما می دانیم که داروها با وجود منافعی که برای ما دارند، می توانند در طولانی مدت، به بدن آسیب برسانند و یا عوارض جانبی جدی را به دنبال داشته باشند. پس اگر راهکار طبیعی و گیاهی ای برای درمان کم خونی وجود داشته باشد، قطعا بسیار مطلوب تر است.

به همین دلیل در ادامه به راه های درمانی که طب سنتی آن ها را پیشنهاد می کند، اشاره خواهیم کرد:

1. گیاه گزنه

   گزنه سرشار از ویتامین C و آهن است. می توانید آن را روزانه و به مدت چند هفته مصرف کنید.

   برای تهیه دم نوش گزنه، چند برگ خشک آن را بکوبید و داخل آب جوش بگذارید تا دم بکشد‌.

2. کنجد

   کنجد غنی از آهن می باشد. کنجد سیاه برای درمان کم خونی بسیار توصیه می شود.

   برای مصرف آن، 2 قاشق غذاخوری کنجد را در مقداری آب به مدت ۲ تا ۳ ساعت قرار دهید. بعد از آسیاب آن را با عسل مخلوط کرده و روزانه میل نمایید.

3. افسنتین

   برای مصرف افسنتین ۵ گرم از آن را در یک لیوان آب جوشیده بگذارید تا دم بکشد. می توانید آن را همراه با عسل قبل از ناهار و یا شام میل کنید.

   این گیاه در عطاری ها وجود دارد.

4. شنبلیله

   این گیاه سرشار از آهن است و برگ و تخم آن مورد استفاده قرار می گیرد.

5. اسفناج

   اسفناج بیشترین میزان آهن را در میان سبزیجات با برگ سبز دارد.

6. گل ختمی

   یکی دیگر از گیاهان دارویی برای درمان کم خونی، ختمی است.

   گل ختمی را در آب جوشانده، به آن ۳ قاشق غذاخوری آب زرشک اضافه کنید و بعد آن را میل کنید.

7. مویز

   مویز به علت داشتن آهن و ویتامین C و می تواند در کم خونی مورد استفاده قرار گیرند.

   می توانید ۱۰ عدد مویز را در آب خیس کنید و صبح روز بعد، قبل صبحانه استفاده کنید.

8. جعفری

   محبوبیت این گیاه به علت داشتن مقدار فراوانی آهن، اسید فولیک و ویتامین C بر کسی پوشیده نیست.

   این گیاه حتی در وعده های غذایی در اروپا هم مورد استقبال قرار میگیرد.

9. یونجه

   یونجه پخته شده علاوه بر درمان کم خونی، برای دفع سموم بدن نیز مفید است.

10. چغندر قرمز

    چغندر علاوه بر آهن، دارای فیبر، کلسیم، پتاسیم، سولفور و ویتامین می باشد.

    می توانید چغندر را به صورت پخته و یا در سالاد استفاده کنید.

11. کلم

    برگ های کلم سبز و قرمز به صورت سالاد قابل استفاده است. کلم حاوی کلسیم و گوگرد نیز می باشد.

12. ریواس

    برای مصرف ریواس، ۵ گرم از ریشه ی خشک آن را به صورت پودر در آورید، در آب ولرم حل کرده و با عسل مخلوط کنید و روزانه قبل از غذا آن را بنوشید.

13. خرما

    خرما به خاطر داشتن انواع ویتامین ها و پروتئین ها برای درمان کم خونی مفید است.

نویسنده ی مقاله ی "کم خونی، علل و درمان دارویی و سنتی کم خونی"

این مطلب توسط نگار امیرکاردوست نوشته، و توسط تیم "هم سوالی"، ویرایش شده است.

لطفا یک گزینه را انتخاب کنید